Rau kinh giới là gì? Có tác dụng gì? Có gì khác với tía tô

Rau kinh giới, một loại rau thơm quen thuộc thường xuất hiện trong nhiều món ăn ở Việt Nam. Không chỉ đóng vai trò là gia vị tăng thêm hương vị cho món ăn, rau kinh giới còn ẩn chứa nhiều giá trị dinh dưỡng và lợi ích sức khỏe. Hãy cùng Nệm Thuần Việt khám phá về rau kinh giới để hiểu rõ hơn về đặc điểm, công dụng và cách phân biệt rau kinh giới với các loại rau thơm khác qua bài viết sau!

Rau kinh giới là gì?

Rau kinh giới, được biết đến với nhiều tên gọi như kinh giới rìa, giả tô, khương giới hay bạch tô và mang tên khoa học là Elsholtzia cristata, là một thành viên của họ Hoa môi (Lamiaceae), bắt nguồn từ châu Á.

Loại cây này thích hợp với môi trường nắng gắt, thường phát triển mạnh ở các khu vực đồi núi, đất hoang, bên bờ sông hay trong rừng. Rau kinh giới hiện diện rộng rãi khắp nơi từ Ấn Độ đến Đông Á và châu Âu, và cũng rất phổ biến ở Việt Nam.

Cây kinh giới mọc thẳng với thân hình vuông, cao khoảng 30 – 50cm. Đặc trưng bởi những bông hoa nhỏ màu tím nhạt, tập trung thành từng cụm ở đỉnh cành. Cả cây, bao gồm cả lá, tỏa ra một mùi hương thơm đặc trưng, với vị cay và chút đắng nhẹ. Lá của kinh giới dài, hẹp và nhọn với mép có hình dạng răng cưa, mỗi lá đều có cuống rõ ràng.

Rau kinh giới có tác dụng gì đối với sức khỏe?

Hỗ trợ điều trị cảm cúm

Rau kinh giới, với lượng tinh dầu phong phú, được coi là một phương thuốc tự nhiên trong việc giảm thiểu các triệu chứng khó chịu của cảm cúm như sốt và đau nhức. Việc sử dụng lá kinh giới sắc lấy nước uống, kết hợp với các loại thảo mộc khác như xuyên nhung, cam thảo, cát cánh, không chỉ giúp tăng cường hiệu quả mà còn tăng cường hệ miễn dịch, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.

Giảm chảy máu cam

Không chỉ hỗ trợ điều trị cảm cúm, rau kinh giới còn được biết đến với khả năng cầm máu hiệu quả, đặc biệt là chảy máu cam. Sử dụng hoa kinh giới sao khô, sau đó đun sôi với nước và uống hàng ngày giúp giảm nhanh tình trạng này. Ngoài ra, nếu gặp phải tình trạng chảy máu khi đi vệ sinh, việc dùng bột lá kinh giới hòa vào nước cháo gạo nếp sẽ hỗ trợ cải thiện.

Điều trị dị ứng

Rau kinh giới còn thể hiện tác dụng tích cực trong việc điều trị các vấn đề da liên quan đến dị ứng và viêm ngứa. Cụ thể, ngọn cây và hoa kinh giới sau khi được sao nóng có thể được sử dụng để chà xát nhẹ nhàng lên vùng da bị ảnh hưởng, giúp giảm ngứa và viêm nhanh chóng.

Hỗ trợ điều trị mụn

Rau kinh giới cũng là một giải pháp tự nhiên cho vấn đề mụn nhọt. Nghiền nát rau và áp dụng lên vùng da bị mụn sẽ giúp giảm viêm và tăng tốc độ lành mụn. Nước ép từ kinh giới có thể thúc đẩy quá trình hồi phục da, đồng thời mang lại hiệu quả sáng da khi sử dụng đều đặn.

Cải thiện sức khỏe làn da

Bên cạnh việc giảm mụn, rau kinh giới còn có thể giúp làm sáng da. Bạn có thể tăng cường hiệu quả này bằng cách kết hợp rau kinh giới với các nguyên liệu tự nhiên khác như tía tô, ngải cứu, chanh và muối biển. Hãy thử đun sôi tất cả với khoảng 500ml nước và sử dụng hỗn hợp này để xông hơi da mặt mỗi ngày khoảng 10 – 15 phút trước khi đi ngủ.

Thực hiện phương pháp này đều đặn khoảng 2 – 3 tuần, mỗi tuần 3 lần, sẽ giúp cải thiện đáng kể độ sáng của làn da. Tuy nhiên, mỗi người có một cơ địa khác nhau nên phản ứng của da với rau kinh giới cũng sẽ khác biệt. Hãy lưu ý ngưng sử dụng ngay lập tức và tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trên da như ngứa, sưng, đỏ hoặc tình trạng mụn trở nên tồi tệ hơn.

Một số lợi ích tốt mà rau kinh giới mang lại

Giàu chất chống oxy hóa

Rau kinh giới, thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae), là kho báu của các chất chống oxy hóa như carvacrol và thymol. Những hợp chất này giúp bảo vệ cơ thể chống lại tổn thương từ các gốc tự do, nguyên nhân gây ra nhiều bệnh mãn tính như tim mạch và ung thư. Thêm rau kinh giới vào chế độ ăn uống của bạn cùng với các loại rau củ và trái cây giàu chất chống oxy hóa khác giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và làn da.

Tính kháng khuẩn cao

Rau kinh giới chứa các hợp chất kháng khuẩn mạnh, có khả năng ức chế sự phát triển của các chủng vi khuẩn như Pseudomonas aeruginosa và Escherichia coli, giúp ngăn ngừa nhiễm trùng hiệu quả. Ăn rau kinh giới giúp cải thiện hệ miễn dịch, tăng cường khả năng chống lại vi khuẩn từ bên ngoài xâm nhập.

Tiềm năng chống ung thư

Với sự dồi dào của các chất chống oxy hóa, rau kinh giới có thể hỗ trợ trong việc phòng chống ung thư bằng cách giới hạn sự phát triển của tế bào ung thư và thậm chí tiêu diệt chúng. Carvacrol, một hợp chất trong rau kinh giới, đã được nghiên cứu cho thấy có khả năng chống lại sự lây lan của tế bào ung thư ruột kết.

Giảm nguy cơ nhiễm virus

Rau kinh giới không chỉ kháng khuẩn mà còn có đặc tính kháng virus. Các nghiên cứu cho thấy, carvacrol và thymol trong rau kinh giới có thể giúp ngăn chặn sự phát triển của một số loại virus, bao gồm cả norovirus và virus Herpes simplex.

Hỗ trợ giảm viêm

Viêm là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước tổn thương hoặc bệnh lý, nhưng viêm mãn tính có thể gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Rau kinh giới, với lượng chất chống oxy hóa cao, có thể giúp giảm tình trạng viêm, bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.

Ai không nên ăn rau kinh giới, sử dụng sai cách gây ra hậu quả gì?

Tinh dầu oregano, chiết xuất từ lá rau kinh giới, là một loại tinh dầu phổ biến được dùng trong việc chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách có thể gây ra những tác dụng không mong muốn:

Phụ nữ mang thai và cho con bú

Chị em trong giai đoạn mang thai và nuôi con bằng sữa mẹ cần tránh sử dụng tinh dầu oregano qua đường uống, bởi vì việc tiêu thụ tinh dầu với liều lượng cao có thể gây ra nguy cơ sảy thai hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi.

Người dùng thuốc chống đông máu

Những người đang điều trị bằng thuốc chống đông máu cần cẩn trọng khi sử dụng tinh dầu oregano, do nó có thể tăng khả năng chảy máu, đặc biệt đối với những người mắc các rối loạn về đông máu.

Người mắc bệnh tiểu đường

Người bệnh tiểu đường cũng cần thận trọng khi dùng tinh dầu kinh giới vì nó có thể gây giảm lượng đường trong máu, ảnh hưởng đến quản lý bệnh.

Trước khi phẫu thuật

Nếu bạn có kế hoạch phẫu thuật, hãy ngừng sử dụng tinh dầu kinh giới ít nhất 2 tuần trước ngày phẫu thuật để tránh tăng nguy cơ chảy máu trong và sau khi phẫu thuật.

Tác dụng phụ của tinh dầu oregano

Việc sử dụng quá mức tinh dầu oregano có thể gây kích ứng dạ dày do tính chất lợi tiểu của nó. Hơn nữa, một số người có thể gặp phản ứng dị ứng khi áp dụng tinh dầu này trực tiếp lên da, dẫn đến tình trạng phát ban.

Kinh giới có phải tía tô không?

Khi nói đến rau kinh giới và tía tô, không ít người vẫn thường xuyên nhầm lẫn giữa hai loại rau này do chúng có nhiều điểm tương đồng về hình dạng và hương vị. Để phân biệt chúng một cách dễ dàng, hãy chú ý đến một số đặc điểm sau:

	Kinh Giới	Tía tô
Tên khoa học	Elsholtzia ciliate	Perilla frutescens
Tên gọi khác	Giả tô, bạch tô, khương giới,…	Tử tô (đối với hạt), tô diệp (đối với lá) và tô ngạnh (đối với cành).
Hình dáng	Kinh giới thường nhỏ hơn tía tô một chút, với lá có chiều rộng trung bình từ 1 – 4cm và chiều dài từ 2 – 5cm.	Lá tía tô lớn hơn so với kinh giới, với chiều rộng từ 2 – 10cm và chiều dài từ 4 – 12cm.
Màu sắc	Lá của kinh giới mang màu xanh đặc trưng.	Lá tía tô có thể là màu tím hoặc có mặt trên màu xanh và mặt dưới màu tím.
Hương vị	Do chứa nhiều tinh dầu, kinh giới có hương vị nồng và cay hơn so với tía tô.	Mặc dù cũng có vị cay nồng như kinh giới, nhưng tía tô có lượng tinh dầu ít hơn, khiến hương vị không nồng nặc bằng.

Rau kinh giới nấu món gì ngon?

Nộm rau muống kinh giới

Thành phần

• Thịt bò
• Rau kinh giới
• Cần tây, hành tây
• Gia vị: Đường, muối, nước mắm, ớt, tỏi,…

Quy trình chuẩn bị

• Sơ chế thịt bò: Rửa sạch và cắt lát mỏng. Hành tây rửa sạch và băm nhỏ, cần tây xay nhuyễn lấy nước.
• Ướp thịt: Trộn hành tây và nước ép cần tây với thịt bò, thêm gia vị theo khẩu vị. Ướp ít nhất 60 phút.
• Nướng thịt: Rửa sạch và băm nhỏ rau kinh giới, rải lên bề mặt thịt bò. Kẹp thịt giữa vỉ và nướng, với phần có rau kinh giới hướng lên trên. Thịt chín có thể thưởng thức ngay.

Thịt bò nướng với rau kinh giới

Thành phần

• Rau muống
• Kinh giới
• Đậu hũ
• Giá đỗ
• Chanh
• Đậu phộng, mè
• Gia vị: Đường, muối, nước mắm, tỏi, ớt

Quy trình chuẩn bị

• Sơ chế nguyên liệu: Làm sạch rau muống, loại bỏ lá và chần qua nước sôi. Đậu hũ cắt thành sợi cỡ vừa ăn. Giá đỗ cũng chần sơ qua nước nóng. Rau kinh giới cắt nhỏ, mè rang vàng thơm.
• Pha nước mắm: Kết hợp nước cốt chanh, đường, muối, tỏi, ớt để pha nước mắm, điều chỉnh gia vị theo sở thích.
• Trộn: Kết hợp đậu hũ, rau muống, kinh giới, và giá đỗ. Đặt hỗn hợp trên đĩa, rắc mè và đậu phộng lên trên. Chan nước mắm đã pha lên salad.

Gỏi kinh giới và tôm

Thành phần

• Tôm sú, luộc chín và bóc vỏ
• Kinh giới
• Dưa leo, cắt sợi
• Cà rốt, bào mỏng
• Hành tím, thái mỏng
• Lá chanh, thái sợi mỏng
• Đậu phộng, giã dập
• Gia vị: Nước mắm, đường, chanh, tỏi, ớt

Quy trình chuẩn bị

• Sơ chế nguyên liệu: Luộc tôm chín, sau đó bóc vỏ và để nguội. Dưa leo, cà rốt bào mỏng, hành tím thái mỏng.
• Pha nước trộn gỏi: Trộn nước mắm, đường, nước cốt chanh, tỏi và ớt đã giã nhuyễn để tạo nước sốt gỏi.
• Trộn gỏi: Trong một bát lớn, kết hợp tôm, dưa leo, cà rốt, hành tím, và kinh giới. Đổ nước trộn gỏi lên trên và kỹ lưỡng trộn đều.
• Hoàn thiện: Rắc lá chanh thái sợi và đậu phộng giã dập lên trên trước khi phục vụ.

Canh chua kinh giới và cá

Thành phần

• Cá lóc hoặc cá mú, làm sạch và cắt khúc
• Kinh giới
• Cà chua, cắt múi cau
• Dứa, thái miếng nhỏ
• Giá đỗ
• Bạc hà
• Gia vị: Nước mắm, đường, muối, nước cốt chanh
• Ớt, tỏi (tuỳ chọn)

Quy trình chuẩn bị

• Nấu nước dùng: Đun sôi nước và thêm cà chua, dứa để tạo nước dùng chua.
• Nấu cá: Khi nước dùng đã có vị chua, thêm cá vào nấu chín.
• Thêm gia vị: Nêm nước mắm, đường, và muối cho vừa khẩu vị. Thêm tỏi và ớt giã nhuyễn nếu thích.
• Hoàn thiện: Khi cá chín, thêm giá đỗ, bạc hà, và kinh giới vào nồi. Đun sôi lại và tắt bếp.
• Phục vụ: Canh chua nên được thưởng thức nóng để cảm nhận trọn vẹn hương vị chua dễ chịu và thơm ngon của kinh giới.

Tổng kết

Rau kinh giới không chỉ là một loại rau thơm đem lại hương vị đặc trưng cho nhiều món ăn mà còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Qua bài viết của Nệm Thuần Việt, hy vọng bạn đã có thêm kiến thức về loại rau này, biết cách phân biệt và sử dụng chúng một cách hiệu quả trong việc nấu nướng cũng như chăm sóc sức khỏe hàng ngày.

Xem thêm:

• Visual là gì? Vị trí visual có nhiệm vụ gì trong nhóm nhạc?
• Pijama là gì? Cách lựa chọn đồ ngủ pijama thoải mái
• Chuối bao nhiêu calo? Có béo không? Nên ăn thế nào?