Hương Đạo là gì? Lợi ích của Hương Đạo đối với sức khỏe

Trong thế giới rộng lớn của hương liệu và nghệ thuật tạo hương, Hương Đạo không chỉ là việc sử dụng mùi hương cho không gian sống. Mà còn là một hình thức tu tâm, dưỡng tính, mang đến sự cân bằng và hòa hợp cho tâm hồn. Từ những nền văn minh cổ đại đến hiện đại, hương liệu đã được sử dụng như một công cụ mạnh mẽ. Để kết nối con người với thiên nhiên, thúc đẩy sức khỏe tinh thần và thể chất. Và là cầu nối giữa trần thế và thế giới tâm linh. Hãy cùng Nệm Thuần Việt khám phá nhé!

1. Hương đạo là gì?

1.1. Nghệ thuật của hương Đạo.

Hương đạo là nghệ thuật thưởng thức mùi hương phát ra. Từ một nhánh gỗ thơm hoặc một chất liệu hương liệu. Xuất phát từ lịch sử văn hóa Phật giáo Nhật Bản. Hương đạo thường liên quan đến việc thắp hương trong lễ Phật.

Để tận hưởng mùi hương theo phong cách hương đạo. Người thưởng thức cần có khả năng nhận biết và phân loại mùi hương từ nhiều nguồn khác nhau. Điều này đòi hỏi sự rèn luyện của khứu giác, sự tinh tế. Và khả năng tập trung cao.

1.2. Một phương tiện xoa dịu tâm hồn

Trong quá khứ, người Nhật đã tận hưởng hương thơm từ việc đốt các loại gỗ thơm. Hương liệu có thể xuất phát từ thực vật (hoa, trái cây, rễ cây, lá cây hay nhựa cây), động vật hoặc khoáng vật. Tuy nhiên, gỗ thơm vẫn là loại hương liệu được ưa chuộng nhất. Quế và trầm là hai ví dụ điển hình của gỗ thơm tại Việt Nam.

Ngày nay, việc thưởng thức mùi thơm từ thảo mộc khi đốt nhang. Đã trở thành một phương tiện hiệu quả để làm dịu tâm hồn, tạo cảm giác nhẹ nhàng, an định. Nó thường được sử dụng khi uống trà, làm việc, hoặc trong các hoạt động như xoa bóp. Thưởng thức hương thơm từ thảo mộc khi đốt nhang cũng có thể được. Coi là một phần của liệu pháp mùi hương (aromatherapy).

2. Lịch Sử Nghệ Thuật Hương Đạo

Hương đạo, một nét văn hóa tinh tế và đầy mê hoặc. Đã từ lâu trở thành một phần không thể thiếu trong lịch sử văn hóa của nhiều quốc gia Á Đông. Đặc biệt là tại vùng đất linh thiêng của Phật giáo và xứ sở Hoa Anh Đào. Qua hàng ngàn năm, nghệ thuật này không chỉ là việc sử dụng hương thơm trong sinh hoạt hàng ngày. Mà còn trở thành một phần của nghi lễ tâm linh. Một cách để con người hòa mình với thiên nhiên và thể hiện lòng kính trọng đối với thế giới tâm linh.

2.1. Thời Asuka

Câu chuyện về nghệ thuật hương đạo bắt đầu từ thời kỳ Asuka. Khi một phiến gỗ trôi dạt vào bờ biển đảo Awajishima không chỉ mang lại hương thơm kỳ lạ. Mà còn mở ra một chương mới trong lịch sử văn hóa Nhật Bản. Sự kiện này đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng, khi hương liệu lần đầu tiên được nhận biết. Và trân trọng như một phần của văn hóa tâm linh và thẩm mỹ.

2.2. Thời Nara

Thời kỳ Nara chứng kiến sự du nhập và phát triển mạnh mẽ của Phật giáo cùng với nghệ thuật hương đạo. Khi các công thức bào chế hương liệu phức tạp bắt đầu được giới thiệu vào Nhật Bản. Thời kỳ Heian sau đó đã biến việc thưởng hương thành một thú vui tao nhã của giới quý tộc. Khi họ tìm kiếm và sáng tạo ra những hương thơm đặc trưng cho mỗi mùa. Phản ánh sự tinh tế và sâu sắc trong tâm hồn người Nhật.

2.3. Thời Kamakura và Muromachi

Khi bước vào thời kỳ Kamakura và Muromachi. Dù quyền lực chính trị có nhiều biến động, nhưng nghệ thuật hương đạo vẫn được giữ vững và phát triển.Thậm chí còn được nâng lên một tầm cao mới, kết hợp giữa tinh thần võ sĩ đạo và triết lý Thiền của Phật giáo. Đem lại sự sâu sắc và đa dạng cho nghệ thuật này.

2.4. Thời Edo

Thời kỳ Edo được mệnh danh là “kỷ nguyên vàng” của hương đạo. Với sự ra đời của nhiều dụng cụ thưởng hương được chế tác tinh xảo. Đồng thời phát triển thành nhiều trường phái với những triết lý và nghi thức riêng biệt. Phản ánh sự phong phú và độc đáo trong văn hóa Nhật Bản.

2.5. Ngày nay tại Nhật Bản

Ngày nay, Nhật Bản không chỉ giữ gìn nghệ thuật hương đạo. Như một di sản văn hóa mà còn nỗ lực phổ biến và giáo dục cho thế hệ trẻ. Giúp họ hiểu rõ hơn về giá trị lịch sử và tinh thần của nghệ thuật này. Hương đạo không chỉ là việc thưởng thức mùi hương. Mà còn là một hành trình tu tâm, một lối sống hòa mình với thiên nhiên và tôn trọng sự sống. Mở ra những cánh cửa mới cho sự tinh tế và tâm hồn trong sáng.

3. Thế nào là nghệ thuật “hương đạo”?

3.1. Nghệ thuật của sự tinh tế

Hương đạo không chỉ là một hành động đơn giản của việc thưởng thức hương thơm. Mà nó là một nghệ thuật tinh tế, yêu cầu sự tập trung và cảm nhận toàn diện từ người tham gia. Điều này biến việc “nghe hương” trở thành một trải nghiệm độc đáo. Trong đó không chỉ dùng mũi để ngửi mà còn phải huy động toàn bộ giác quan và tinh thần để hoà mình vào từng làn hương.

3.2. Nghệ thuật kết nối

Trong không gian yên bình và tĩnh lặng. Người thưởng hương bắt đầu hành trình của mình bằng việc chuẩn bị tư thế và tâm thế. Tạo ra một sự kết nối sâu sắc với hương thơm. Việc từ từ nâng chén hương trầm lên ngang mũi và cho phép làn khói hương len lỏi qua khoảng trống giữa ngón trỏ và ngón cái. Đưa hương thơm đến gần hơn với tâm hồn, là một phần quan trọng của nghi thức này. Sự chăm chú và tĩnh lặng giúp “nghe hương” trở thành một hành động thiền định, nơi tâm trạng thư thái nhất được đạt tới.

Không gian xung quanh cũng cần được chuẩn bị cẩn thận. Để đảm bảo không có bất kỳ yếu tố nào làm gián đoạn quá trình thưởng hương. Điều này tạo điều kiện cho người thưởng hương có thể tập trung hoàn toàn vào mùi hương. Không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ yếu tố ngoại cảnh nào.

3.3. Sự đa dạng và phong phú

Sự phân loại hương trầm theo vị giác từ các quốc gia khác nhau chính là minh chứng. Cho sự đa dạng và phong phú của nghệ thuật hương đạo. Mỗi loại hương mang một đặc tính riêng, từ ngọt ngào, đắng cay, cho đến mặn mà, chua chát. Mỗi mùi hương đều mở ra một thế giới cảm xúc và cảm nhận riêng biệt. Điều này yêu cầu người thưởng hương phải có một khứu giác nhạy bén và một tâm hồn thư thái. Để có thể cảm nhận và phân biệt được sự tinh tế trong từng loại hương.

Hương đạo không chỉ là việc thưởng thức hương thơm mà còn là một hành trình tìm kiếm sự tĩnh tại trong tâm hồn. Khi thể xác và tâm hồn đạt được sự nhẹ nhàng và tự do, chúng ta mới có thể cảm nhận được hết vẻ đẹp và ý nghĩa sâu sắc của từng làn hương, mở ra một không gian tâm hồn rộng lớn và sâu lắng, nơi mùi hương trở thành ngôn ngữ của tâm hồn, kể lại những câu chuyện về văn hóa, lịch sử và triết lý sống.

4. Thưởng thức nghệ thuật “hương đạo”

4.1. Nghi lễ hương đạo

Trong thế giới tinh tế của nghệ thuật hương đạo. “Nghe hương” không chỉ là một hành động đơn thuần mà trở thành một nghi lễ sâu sắc. Yêu cầu sự tập trung và hòa mình của cả tâm hồn. Đây là quá trình thưởng thức hương thơm một cách tỉ mỉ và đầy thiền tính. Nơi người thưởng hương không chỉ sử dụng giác quan khứu giác .Mà còn cảm nhận hương thơm bằng trái tim và tâm hồn.

Khi tham gia vào nghi lễ hương đạo, người thưởng hương. Cần tạo ra một không gian tĩnh lặng, lắng đọng, nơi mọi suy nghĩ và bộn bề cuộc sống được buông bỏ. Để hòa mình hoàn toàn vào từng làn hương. Việc ngồi ngay ngắn, giữ chén hương trầm cẩn thận trong tay trái và từ từ nâng nó lên ngang mũi. Rồi dùng tay phải che nhẹ miệng chén, tạo ra một khoảng không cho làn hương thấm sâu vào trong. Không chỉ là một nghi thức. Mà còn là một hành động thiền định. Giúp tâm hồn đạt đến sự tĩnh tại và an nhiên.

4.2. Hương thơm đặc trưng

Làn hương thơm nhẹ nhàng xuyên qua tim, chạm đến đáy lòng. Đánh thức những cảm xúc sâu kín và ký ức mơ hồ, khiến người thưởng hương có thể “nghe” và “nhận biết”. Được chất hương đặc trưng, từ đó gọi tên từng loại hương một cách chính xác. Hương trầm với những vị đắng, ngọt, chua, cay, mặn, hay thậm chí là không vị. Đều yêu cầu người thưởng hương phải có khứu giác nhạy bén và một tâm hồn kiên nhẫn, tinh tế. Để có thể phân biệt và thưởng thức.

Nghệ thuật hương đạo, do đó, không chỉ là việc thưởng thức hương thơm. Mà còn là một con đường tu tâm, rèn luyện sự kiên nhẫn và tập trung. Giúp mỗi người tìm thấy sự bình yên và hài hòa trong tâm hồn. Qua nhiều năm luyện tập và tìm hiểu. Người thưởng hương dần khám phá ra không chỉ bản chất của từng loại hương. Mà còn hiểu rõ hơn về bản thân mình và thế giới xung quanh. Mở ra một không gian tâm hồn rộng lớn và sâu sắc.

5. Cách thực hành hương đạo

Cách thực hành hương đạo ở Nhật Bản thường bắt đầu. Bằng việc đặt một tấm mica có đục lỗ lên than hồng và đặt trầm hương lên trên đó. Nhờ cách này, hương thơm có thể lan tỏa một cách tinh tế. Điều độc đáo trong hương đạo không chỉ là sự tập trung vào khứu giác. Mà còn ở khả năng lắng nghe mùi hương. Thay vì ngửi mùi, người tham gia tập trung vào việc lắng nghe hương thơm bằng trái tim và tinh thần của họ.

Hương đạo được mô tả như nghệ thuật lắng nghe tiếng nói của trầm hương. Trong không gian yên tĩnh như đền, chùa, hay phòng riêng. Những người tham gia ngồi cùng nhau và thực hiện phỏng đoán mùi hương. Mà họ “nghe thấy”. Phiên bản dành cho người mới bắt đầu có tên là Sanshu-koh. Trong đó yêu cầu so sánh ba mùi hương để xác định sự tương đồng hoặc khác biệt. Những người giàu kinh nghiệm chia sẻ bí quyết là cảm nhận vị chua, đắng, ngọt của mùi hương để xác định chúng.

Sau khi cảm nhận mùi hương, họ ghi lại câu trả lời của mình trên giấy. Và chuyển giao cho người chủ trì buổi Hương đạo.

Mặc dù có người cho rằng thực hành hương đạo không khó. Nhưng để “nghe” được một buổi hương đạo. Người tham gia cần dành thời gian rèn luyện giác quan của mình và đạt được sự nhạy bén. Ngoài ra, tâm thế và tư thế cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình thưởng hương một cách hiệu quả.

6. Nguyên liệu của hương đạo gồm những gì?

Nến hương thường được chế tác từ các loại thảo mộc khô. Được xay nhuyễn thành bột và sau đó được ép khuôn thành dạng cây nến dài hoặc hình chóp nhọn. Những nến này sau đó được đốt trong các nơi như lư đồng, chén sứ, hoặc lọ xông trầm độc lập.

Trước đây, nến hương thường chỉ được làm từ một loại thảo mộc duy nhất. Tạo nên hương đạo đơn sắc. Ngày nay, quy trình chế tác nến hương đã phát triển. Cho phép kết hợp nhiều loại thảo mộc khác nhau để tạo ra các hương thơm phức tạp và mới mẻ.

Cách kết hợp thảo mộc có thể là sự ngẫu nhiên của một hoặc hai loại. Hoặc có thể dựa trên một bài thuốc cụ thể, với mỗi bài thuốc mang đến một hiệu quả và mùi hương riêng biệt.

7. 10 đức trong nghệ thuật hương đạo

Trong bối cảnh phát triển của nghệ thuật hương đạo tại Nhật Bản. Không chỉ đơn thuần là một hoạt động thưởng thức hương liệu. Mang tính truyền thống của giới quý tộc hay nghi lễ tôn giáo. Hương đạo còn được xem như một phương pháp trị liệu tâm hồn. VVới những lợi ích sâu sắc mà 10 đức của hương mang lại:

8. Công dụng của nghệ thuật “hương đạo” với sức khỏe con người

Hương đạo, với bản chất là nghệ thuật thưởng thức hương thơm. Không chỉ được xem như một hoạt động tao nhã mà còn mang lại nhiều lợi ích sâu sắc đối với sức khỏe tâm hồn và thể chất. Trong bối cảnh của nghi lễ dâng hương Phật giáo hay thú chơi hương đạo tinh tế tại Nhật Bản. Việc sử dụng hương thơm như một phương tiện trị liệu. Không chỉ giúp thanh lọc tâm trí mà còn hỗ trợ cải thiện sức khỏe về mặt thể chất.

8.1. Kích thích và làm dịu các giác quan

Các đức tính của hương thơm được biết đến với khả năng kích thích và làm dịu các giác quan. Thanh tẩy và làm mới không gian sống cũng như tâm hồn con người. Việc sử dụng hương thơm có thể giúp xua tan cảm giác mệt mỏi, cô đơn và mang lại sự an định cho tinh thần. Đặc biệt, hương thơm có khả năng tồn tại lâu dài mà không bị hỏng. Và việc sử dụng hương thơm hàng ngày không gây hại. Thậm chí còn mang lại sự thoải mái và dễ chịu cho tâm hồn.

8.2. Cải thiện chất lượng giấc ngủ

Hương đạo không chỉ là nghệ thuật thưởng hương mà còn là một phương pháp hiệu quả. Để thư giãn tinh thần và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Hương thơm tự nhiên, với khả năng giảm lo lắng và căng thẳng, tạo nên một tác động tích cực lên hệ thần kinh. Giúp tâm trí được giải tỏa và thư giãn. Khi tâm hồn đạt được sự bình yên, giấc ngủ sẽ trở nên sâu hơn và ngon giấc hơn. Mang lại cảm giác nghỉ ngơi thực sự cho cơ thể và tâm hồn. Điều này đặc biệt có ích cho những ai đang gặp phải vấn đề mất ngủ. Vì hương đạo mang lại giải pháp tự nhiên mà không phụ thuộc vào thuốc ngủ, tránh được những tác dụng phụ không mong muốn.

8.3.Làm giảm triệu chứng của các bệnh đường hô hấp

Bên cạnh đó, hương đạo còn hỗ trợ làm dịu các cơn đau. Và giảm triệu chứng của các bệnh đường hô hấp. Nhờ vào khả năng thanh lọc không khí từ các loại thảo mộc sát khuẩn. Việc sử dụng hương liệu từ những nguyên liệu tự nhiên. Không chỉ giúp làm sạch không gian sống từ vi khuẩn và nấm mốc. Mà còn giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp như cảm lạnh, nghẹt mũi và ho. Trong một môi trường trong lành, cơ thể có cơ hội hồi phục và duy trì sức khỏe tốt hơn.

8.4. Sử dụng làm các bài thuốc truyền thống

Trong nghệ thuật hương đạo, việc sử dụng các bài thuốc truyền thống. Nghiền nát thành bột và tạo thành nhang không chỉ là một phương thức thưởng thức hương thơm mà còn mang lại những lợi ích sức khỏe đáng kể. Các loại thảo mộc như đinh lăng hương, cam tùng, đàn hương, đinh hương, tế tân và hồi hương được biết đến với công dụng làm ấm và làm sạch không khí, tạo nên một môi trường sống trong lành và dễ chịu.

Đinh hương và thục tiêu với hương thơm ấm áp không chỉ giúp xua tan mùi xú uế mà còn mang lại cảm giác thoải mái và dễ chịu cho tinh thần. Sự kết hợp của các loại dược liệu như thương truật, ngô thù du, lá ngải cứu, nhục quế, sa nhân, bạch chỉ, bạc hà, mộc lan và viễn chí tạo ra một hương thơm phong phú, giúp định thần và thư giãn tinh thần.

Ngoài ra, sự pha trộn của gừng khô, bạch chỉ, đại hồi, đinh hương, quán chúng và hoa kim ngân tạo nên một hương thơm cay nồng ấm áp, lan tỏa khắp phòng, không chỉ làm sạch không khí mà còn có tác dụng tiêu diệt các mầm bệnh, hỗ trợ phòng chống bệnh tật và giúp ôn phế, loại bỏ cảm giác ho.

8.5. Tăng cường hệ miễn dịch

Nghệ thuật hương đạo cũng được cho là có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch thông qua việc sử dụng nhang thảo mộc. Những cây nhang này được chế biến từ các loại thảo mộc khô, kết hợp theo các công thức dân gian cổ truyền để tạo ra hương thơm đặc biệt, không chỉ mang lại trải nghiệm thưởng thức hương thơm độc đáo mà còn có thể hỗ trợ sức khỏe. Mặc dù hương trầm không thể chữa trị bệnh tật một cách trực tiếp, nhưng nó có thể là xúc tác giúp tăng cường khả năng tự nhiên của cơ thể trong việc chống lại bệnh tật, nhờ vào việc cải thiện tinh thần và tạo ra môi trường tâm lý tích cực.

Từ góc độ y học, hương thơm tác động lên hệ thần kinh viền của não thông qua đường khứu giác, từ đó gây ảnh hưởng đến các chỉ số sinh học như huyết áp, nhịp tim và các hoạt động khác của cơ thể, thúc đẩy sự cân bằng và hòa hợp trong cơ thể. Điều này chứng minh rằng nghệ thuật hương đạo không chỉ là một hoạt động tinh thần mà còn gắn liền với nhiều lợi ích về mặt sức khỏe thể chất, giúp con người đạt được trạng thái tĩnh tại, hòa mình với thiên nhiên và cuộc sống, mang lại sức khỏe và hạnh phúc.

9. Nghi thức trong nghệ thuật hương đạo

Trong không gian thanh bình và trang nghiêm của các phòng chiếu Tatami, nghi thức hương đạo được tổ chức như một cuộc thi thưởng hương, không chỉ là một hoạt động văn hóa truyền thống mà còn là một phương pháp tu tâm, tĩnh lặng giữa cuộc sống hiện đại hối hả. Nghi thức này đòi hỏi người tham gia phải có khả năng khứu giác nhạy bén và tinh tế, cùng với sự tập trung cao độ để phân biệt và nhận biết được những mùi hương đặc trưng theo quy định, từ đó gọi tên chính xác từng mùi hương dựa trên ký ức và cảm nhận.

Mặc dù có tổ chức dưới hình thức cuộc thi, nhưng tinh thần của nghệ thuật hương đạo không chú trọng vào việc phân định thắng thua. Thay vào đó, nó nhấn mạnh vào quá trình thưởng thức, nơi mỗi người tham gia được khuyến khích sử dụng hương thơm như một phương tiện để thanh lọc tâm hồn, loại bỏ những lo âu, phiền muộn và đắm chìm trong sự yên bình, tĩnh lặng. Nghệ thuật hương đạo trở thành cầu nối giúp mỗi người tham gia tìm về với chính mình, khám phá và trân trọng giá trị của sự tĩnh tâm và sự thanh tịnh trong tâm hồn.

Qua nghi thức hương đạo, người tham gia được hướng dẫn cách “nghe” hương bằng cả tâm hồn, tận hưởng sự hòa quyện giữa hương thơm và không gian, giữa con người và thiên nhiên, tạo nên một trải nghiệm thực sự độc đáo và đầy ý nghĩa. Điều này giúp mỗi người tham gia không chỉ nâng cao khả năng cảm nhận và thưởng thức hương thơm mà còn rèn luyện tâm hồn trở nên thanh thản và tinh tế hơn trong cuộc sống.

10. Một số bài thuốc từ hương đạo

Các công thức bài thuốc có thể nghiền thành bột và sử dụng dưới dạng nhang như sau:

• Đinh hương, thục tiêu: Thơm ấm, giúp xua tan mùi xú uế.
• Đinh lăng, cam tùng, đàn hương, đinh hương, tế tân, hồi hương: Tạo hương thơm ấm, làm sạch không khí.
• Thương truật, ngô thù du, lá ngải cứu, nhục quế, sa nhân, bạch chỉ, bạc hà, mộc lan, viễn chí:  Hương thơm giúp định thần, tạo cảm giác sảng khoái.
• Gừng khô, bạch chỉ, đại hồi, đinh hương, quán chúng, hoa kim ngân: Mùi vị thơm cay ấm áp, lan tỏa khắp phòng. Loại bỏ cảm giác giá lạnh, sạch không khí, tiêu diệt các mầm bệnh, hỗ trợ ôn phế trừ ho.

11. Tìm hiểu về trầm hương – mùi hương “đặc biệt” trong nghệ thuật hương đạo

Hương đạo ban đầu lấy hương liệu từ thực vật, động vật, và khoáng vật. Trong đó, Jinko, hay còn gọi là trầm hương, là loại gỗ được ưa chuộng nhất tại Nhật Bản.

• Nguồn Phát Hương Bất Tận: Trầm hương là nguồn phát hương không ngừng. Điều này làm cho hương đạo trở nên thuận tiện, giúp người thực hành lắng nghe mùi hương mà không bị gián đoạn.
• Đa Dạng Vị và Hương Thơm: Trầm hương không chỉ lưu hương lâu dài mà còn đa dạng với ngũ vị và hơn 170 mùi thơm. Sự đa dạng này làm tăng độ khó cho người thực hành, đòi hỏi họ phải tập trung để cảm nhận được mỗi mùi hương.
• Biến Hóa Theo Địa Điểm và Thời Gian: Mùi hương của trầm có thể biến đổi theo địa điểm và thời gian. Sự thay đổi này tạo ra một thách thức đối với người thực hành, khi họ cần tập trung để định rõ mùi và vị của trầm hương.
• Yêu Cầu Khó Luyện và Tập Trung Cao: Hương đạo đòi hỏi người thực hành phải rèn luyện giác quan, tâm tĩnh và tập trung cao để “nghe” được mùi hương và vị của trầm hương.

Lời Kết

Qua bài viết này từ Nệm Thuần Việt, các bạn đã cùng chúng tôi đi qua một hành trình thú vị và đầy cảm hứng trong thế giới của Hương Đạo. Nghệ thuật này không chỉ giới hạn trong việc tạo ra mùi hương dễ chịu cho không gian sống của chúng ta. Mà còn là một phần của lối sống, một phương tiện để chúng ta. Kết nối sâu sắc hơn với bản thân và thế giới xung quanh. Hương Đạo mở ra một cánh cửa mới, giúp chúng ta thư giãn, tĩnh tâm. Và đạt được sự cân bằng tinh thần.

Xem thêm:

• Sao Bệnh Phù là gì? Trong các cung Sao Bệnh Phù có ý nghĩa gì?
• Tiết lộ 30+ đặc sản Củ Chi hấp dẫn, chia sẻ từ dân địa phương
• Ngủ đa pha là gì? Tầm quan trọng của cách ngủ đa pha