Deepfake là gì? Cách nhận biết các thủ đoạn lừa đảo từ Deepfake

Trong thời đại công nghệ số ngày càng phát triển, Deepfake đã trở thành một thuật ngữ không còn xa lạ với nhiều người. Vậy deepfake là gì? Đây là công nghệ sử dụng trí tuệ nhân tạo để tạo ra hoặc chỉnh sửa video và âm thanh, khiến chúng trở nên khó phân biệt với thực tế. Sự xuất hiện của deepfake mang lại nhiều tiện ích nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro, đặc biệt là các thủ đoạn lừa đảo tinh vi. Trong bài viết này, Nệm Thuần Việt sẽ hướng dẫn bạn cách nhận biết và phòng tránh những rủi ro do deepfake gây ra, giúp bạn an tâm hơn trong thế giới số.

1. Deepfake là gì?

Deepfake là một khái niệm ngày càng phổ biến trong thế giới công nghệ số hiện đại. Nó được tạo ra từ sự kết hợp của hai từ: “deep learning” (học sâu) và “fake” (giả mạo). Đây là công nghệ dùng trí tuệ nhân tạo (AI). Chúng dùng để tạo hoặc chỉnh sửa các tệp âm thanh và hình ảnh trở nên rất thật, đến mức khó có thể phân biệt được với bản gốc. Deepfake cho phép người dùng biến đổi diện mạo, giọng nói và hành động của một người trong video một cách chân thực, thường được sử dụng trong lĩnh vực giải trí và phim ảnh. Tuy nhiên, bên cạnh những ứng dụng tích cực, deepfake cũng gây ra nhiều thách thức an ninh mạng khi có thể được dùng để tạo ra thông tin giả, làm ảnh hưởng đến cá nhân và tổ chức.

2. Tại sao Deepfake có thể giả giọng, khuôn mặt để lừa đảo?

Deepfake: Công nghệ học sâu, mạng nơ-ron, tạo video, hình ảnh giả mạo. Giả giọng, khuôn mặt chân thực. Làm thế nào và tại sao có thể giả giọng nói và khuôn mặt đến mức có thể lừa đảo được?

2.1. Học máy và mô phỏng chân thực

Các thuật toán học sâu trong Deepfake huấn luyện mô hình mạng nơ-ron. Với mục đích để phân tích và học hỏi từ hàng nghìn, thậm chí hàng triệu mẫu dữ liệu về giọng nói, khuôn mặt, và cử chỉ của một người. Mô hình này sau đó có khả năng tái tạo các đặc điểm này một cách chính xác:

• Tái tạo khuôn mặt: Mô hình được huấn luyện để nhận diện và tái tạo các biểu cảm khuôn mặt cũng như cử chỉ theo cách mà con người cảm nhận là tự nhiên và thực tế.
• Giả lập giọng nói: Về phía giọng nói, Deepfake sử dụng các mẫu giọng nói để phân tích các đặc điểm như tốc độ nói, âm điệu, và độ cao. Các mô hình điều khiển giọng nói sau đó tạo ra các bản sao giọng nói có thể mô phỏng chính xác ngữ điệu và cách phát âm của người đó.

2.2. Rủi ro lừa đảo

Với khả năng tạo ra các video và hình ảnh giả mạo đến mức khó phân biệt, Deepfake có thể được sử dụng để:

• Giả mạo danh tính: Tạo ra những video hoặc cuộc gọi giả mạo, trong đó các chính trị gia, người nổi tiếng, hoặc thậm chí là người thân trong gia đình có vẻ nói hoặc hành động theo cách không thật.
• Phát tán thông tin sai lệch: Dùng trong các chiến dịch thông tin sai lệch hoặc chính trị, khiến dư luận bị lệch lạc bởi những thông tin không chính xác.
• Gây rối tình cảm cá nhân và an ninh công cộng: Tạo ra các tình huống gây hoang mang hoặc bất ổn trong cộng đồng hoặc trong mối quan hệ cá nhân.

3. Deepfake hoạt động như thế nào?

Deepfake là công nghệ sử dụng trí tuệ nhân tạo để thay đổi hình ảnh hoặc video của một người thành người khác. Cơ chế hoạt động của nó dựa trên việc học từ nhiều hình ảnh có sẵn.

• Bước 1: Thu thập dữ liệu – Để bắt đầu, công nghệ này cần rất nhiều hình ảnh của hai người: người sẽ được “nhập” vào video (chúng ta gọi là đối tượng A) và người sẽ xuất hiện trong video cuối cùng (đối tượng B).

• Bước 2: Xử lý hình ảnh – Các hình ảnh của đối tượng A được phân tích để hiểu biểu cảm và hướng nhìn của họ. Sau đó, công nghệ này sử dụng những thông tin này để điều chỉnh hình ảnh của đối tượng B sao cho phù hợp.
• Bước 3: Tái tạo khuôn mặt – Hình ảnh của đối tượng B sau đó được “dựng lại” không phải với biểu cảm tự nhiên của chính họ mà là biểu cảm và hướng nhìn của đối tượng A. Điều này đòi hỏi sự chính xác cao trong việc tái tạo ánh sáng và bóng trên khuôn mặt để đạt được vẻ ngoài thật nhất có thể.

• Kết quả: Cuối cùng, video hoặc hình ảnh tạo ra sẽ trông như thể đối tượng B đang có những biểu cảm và hành động giống hệt đối tượng A.

4. Cách nhận biết các thủ đoạn lừa đảo từ Deepfake

Mặc dù công nghệ Deepfake mang lại nhiều tiện ích, nhưng nó cũng đặt ra những thách thức lớn về an ninh và riêng tư khi được sử dụng cho mục đích lừa đảo. Dưới đây là một số cách để nhận biết và phân biệt các video Deepfake, giúp bạn tránh bị lừa đảo:

• Nguồn không rõ ràng: Nếu bạn gặp một video trên mạng xã hội hoặc một trang web không có nguồn gốc rõ ràng, hãy cẩn thận. Video không rõ nguồn gốc có thể là sản phẩm của Deepfake.
• Độ phân giải thấp: Deepfake thường có chất lượng hình ảnh thấp hơn so với bản gốc. Điều này đặc biệt rõ ràng khi video được tải lên mạng xã hội hoặc các trang web chia sẻ video.
• Chi tiết khuôn mặt không tự nhiên: Hãy chú ý xem các chi tiết khuôn mặt có tự nhiên không, như động tác của miệng và giọng nói có khớp nhau hay không, hoặc các vật thể khác trong video có xuất hiện tự nhiên không.
• Không khớp nhau: Một dấu hiệu nữa của video Deepfake là âm thanh và hình ảnh không tương quan hoặc không khớp với nhau.
• Thông tin video: Xác định ai là người tạo ra video, nơi và hoàn cảnh chụp video có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về tính xác thực của nó.

5. Làm thế nào để bảo vệ giọng nói và khuôn mặt không bị lạm dụng bởi Deepfake?

5.1. Hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân:

• Hạn chế chia sẻ ảnh và video: Tránh chia sẻ quá nhiều hình ảnh hoặc video cá nhân lên mạng xã hội để giảm nguy cơ bị sử dụng cho mục đích tạo Deepfake.
• Bảo mật thông tin cá nhân: Sử dụng mật khẩu mạnh, kích hoạt xác thực hai yếu tố cho tài khoản email và mạng xã hội.

5.2. Sử dụng biện pháp bảo vệ giọng nói:

Biến dạng giọng nói khi chia sẻ: Nếu cần chia sẻ video hoặc clip có giọng nói, hãy sử dụng công nghệ làm méo giọng hoặc thay đổi bằng giọng robot/AI voice.

5.3. Nâng cao nhận thức về an ninh mạng:

• Giáo dục cộng đồng: Tìm hiểu và chia sẻ kiến thức về cách nhận biết và phòng chống lừa đảo trên không gian mạng thông qua các trang như dauhieuluadao.com.

5.4. Phản ứng khi phát hiện lừa đảo:

• Thông báo ngay lập tức: Nếu phát hiện bị làm giả qua Deepfake, hãy thông báo ngay cho bạn bè, gia đình và báo cáo tới cơ quan chức năng qua các trang như canhbao.ncsc.gov.vn hoặc chongluadao.vn.
• Cảnh giác với cuộc gọi hoặc tin nhắn vay mượn tiền: Luôn kiểm tra và xác minh thông tin trước khi phản hồi hoặc chuyển tiền.

5.5. Biện pháp phòng tránh các cuộc gọi lừa đảo:

• Không bấm vào đường link lạ: Cẩn thận với các đường link không rõ nguồn gốc, đặc biệt trong email hoặc tin nhắn.
• Kiểm tra thông tin khi chuyển tiền: Sử dụng ứng dụng ngân hàng để kiểm tra thông tin người nhận trước khi thực hiện giao dịch.

6. Một số phần mềm sử dụng Deepfake phổ biến

6.1. Reface

Reface là ứng dụng giúp bạn “đóng giả” nhân vật nổi tiếng chỉ qua vài thao tác đơn giản. Bạn có thể thấy mình trong các đoạn clip của người nổi tiếng bằng cách chụp một bức ảnh selfie trên điện thoại của mình.

Các tính năng nổi bật của Reface:

• Thư viện phong phú với nhiều đoạn clip của các ngôi sao để bạn lựa chọn.
• Ghép khuôn mặt một cách chân thực và nhanh chóng vào video của người nổi tiếng.
• Lưu kết quả dưới dạng video hoặc ảnh động GIF.
• Chia sẻ dễ dàng lên các mạng xã hội như Facebook, Instagram.

Cách tải ứng dụng Reface:

• Tải Reface cho Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=video.reface.app&hl=vi 
• Tải Reface cho iOS: https://apps.apple.com/us/app/reface-face-swap-ai-generator/id1488782587 

6.2. MyHeritage

MyHeritage đang là một trong những ứng dụng gây sốt trên mạng xã hội nhờ khả năng phục chế ảnh khuôn mặt cũ thành ảnh chuyển động sinh động với công nghệ Deepfake mang tên Deep Nostalgia.

Các tính năng nổi bật của MyHeritage:

• Phục chế ảnh gia đình cũ thành tấm ảnh màu sắc hơn, sống động hơn.
• Biến ảnh cũ thành ảnh chuyển động với công nghệ Deepfake, mang lại sự sống cho những ký ức đã qua.
• Thao tác đơn giản, tự động hoàn toàn; chỉ cần lựa chọn ảnh muốn phục chế.

Cách tải ứng dụng MyHeritage:

• Tải MyHeritage cho Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=air.com.myheritage.mobile&hl=vi&gl=vi 
• Tải MyHeritage cho iOS: https://apps.apple.com/us/app/myheritage-family-tree-dna/id477971748?l=vi 

6.3. Jiggy

Jiggy là một ứng dụng vui nhộn cho phép bạn biến hình ảnh khuôn mặt thành các đoạn video nhảy múa, lưu lại dưới dạng ảnh GIF chuyển động.

Các tính năng nổi bật của Jiggy:

• Hơn 100 điệu nhảy độc đáo và vui nhộn để lựa chọn.
• Ghép ảnh khuôn mặt của bạn vào video nhảy múa, tạo ra những ảnh GIF hài hước.
• Lưu video dưới dạng ảnh GIF chuyển động, dễ dàng chia sẻ.

Cách tải ứng dụng Jiggy:

• Tải Jiggy cho Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.trainerize.jiggy&hl=en&gl=US 
• Tải Jiggy cho iOS: https://apps.apple.com/gb/app/jiggy-face-swap-ai-photo-app/id1449734851 

6.4. Morphin

Morphin là ứng dụng tham gia vào thế giới meme internet. Ghép khuôn mặt vào ảnh GIF độ phân giải cao.

Các tính năng nổi bật của Morphin:

• Thư viện phong phú với các đoạn clip của người nổi tiếng. Tự do lựa chọn và thể hiện sự sáng tạo.
• Ghép khuôn mặt vào video của người nổi tiếng một cách chân thực và đơn giản.
• Lưu sản phẩm dưới dạng video hoặc ảnh động GIF, với nhiều nét hoạt hình.
• Tính năng tìm kiếm bộ sưu tập theo tag để dễ dàng truy cập.
• Chia sẻ dễ dàng lên các mạng xã hội như Facebook và Instagram.

Cách tải ứng dụng Morphin:

• Tải Morphin cho Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=video.reface.app&hl=vi&gl=US 
• Tải Morphin cho iOS: https://apps.apple.com/vn/app/reface-face-swap-ai-photo/id1488782587 

6.5. DeepFaceLab

Các tính năng nổi bật của DeepFaceLab:

• Tạo video với chuyển động khuôn mặt chân thực như video gốc.
• Khả năng thay đổi độ tuổi, giúp bạn trông trẻ hơn hoặc già đi.
• Phù hợp cho các nghiên cứu sinh, sinh viên chuyên ngành máy tính, đồ hoạ.

Cách tải phần mềm DeepFaceLab:

• Tải DeepFaceLab cho máy tính: https://github.com/iperov/DeepFaceLab 

6.6. Faceswap.dev

Faceswap.dev là ứng dụng Deepfake mã nguồn mở, miễn phí. Thích hợp cho sinh viên ngành khoa học máy tính, đồ hoạ học tập và đào tạo.

Các tính năng nổi bật của Faceswap.dev:

• Tạo ảnh chuyển đổi khuôn mặt hoặc hoán đổi khuôn mặt.
• Ứng dụng deepfake mã nguồn mở, cho phép sử dụng rộng rãi mà không mất phí.

Cách tải ứng dụng Faceswap.dev:

• Tải Faceswap.dev cho máy tính

6.7. Avatarify

Avatarify: Sử dụng công nghệ AI deepfake biến đổi khuôn mặt thành người nổi tiếng, ca sĩ yêu thích một cách sống động

Các tính năng nổi bật của Avatarify:

• Ghép bài hát của ca sĩ nổi tiếng vào cử chỉ khuôn mặt, tạo cảm giác như bạn đang hát.
• Tạo video theo dõi cử chỉ khuôn mặt của bạn với hình ảnh của người nổi tiếng.
• Tạo ảnh động GIF với hình ảnh khuôn mặt bạn đã biến hóa.
• Chia sẻ các tạo phẩm của bạn lên mạng xã hội một cách dễ dàng.

Cách tải ứng dụng Avatarify:

• Tải Avatarify cho Android: https://github.com/alievk/avatarify-python 
• Tải Avatarify cho iOS: https://apps.apple.com/us/app/avatarify-ai-face-animator/id1512669147 

Lời kết

Qua bài viết này Nệm Thuần Việt, chúng ta đã cùng tìm hiểu công nghệ Deepfake ngày càng phát triển và được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, tuy nhiên, nó cũng mở ra các cánh cửa cho các hoạt động lừa đảo. Hiểu biết về cách thức hoạt động và những dấu hiệu cảnh báo của deepfake sẽ giúp bạn không chỉ tránh được những rủi ro tiềm ẩn mà còn tự tin hơn khi tương tác trong môi trường số.

Xem thêm:

• Quạt đứng chất lượng – Mang đến làn gió mát lành cho không gian sống của bạn
• Samsung A14 – Có đáng mua? Review về ưu và nhược điểm
• Cài mật khẩu máy tính bảo mật chuyên nghiệp trên Windows