Giấc mơ là gì? Vì sao khi xuất hiện giấc mơ khi ngủ?

Bạn có bao giờ thức dậy và tự hỏi giấc mơ bạn vừa trải qua có ý nghĩa gì không? vậy giấc mơ là gì? Giấc mơ là một trong những hiện tượng kỳ bí nhất của con người. Trong bài viết của Nệm Thuần Việt, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá “tất tần tật” về thế giới ngủ mơ, từ cơ chế hoạt động đến những ý nghĩa tiềm ẩn mà nó mang lại. 

Giấc mơ là gì?

Giấc mơ là một hiện tượng thú vị diễn ra trong chu kỳ giấc ngủ REM (Rapid Eye Movement), nơi chúng ta trải qua những trải nghiệm giống như thực tế nhưng hoàn toàn xảy ra trong tâm trí. Trong thời gian ngủ, cơ thể chúng ta chia thành nhiều giai đoạn khác nhau, bao gồm ngủ nông đến ngủ sâu và cuối cùng là giai đoạn REM. Đây là lúc mắt chúng ta chuyển động nhanh dưới mi mắt đóng, và não bộ hoạt động mạnh mẽ như khi tỉnh táo, tạo ra giấc mơ.

Có gì trong giấc mơ?

Giấc mơ có thể là những câu chuyện ngắn, hình ảnh, cảm xúc hoặc thậm chí là cảm giác sống động mà chúng ta trải qua trong lúc ngủ. Mỗi người có thể trải qua giấc mơ khác nhau, từ vui vẻ, sợ hãi, buồn bã cho đến những giấc mơ mang tính chất tiên tri. Dù không thể nhớ hết tất cả các giấc mơ sau khi thức dậy, chúng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý cảm xúc, giải quyết vấn đề, và thậm chí là sáng tạo. Giấc mơ là một phần bí ẩn của thế giới tâm linh và tâm trí con người, nơi khoa học và tâm linh gặp gỡ.

Tại sao chúng ta mơ trong lúc ngủ?

Giấc mơ là hiện tượng phức tạp, chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố khác nhau. Mỗi giấc mơ mang theo một ý nghĩa riêng, có thể phản ánh những mong muốn, khát vọng, hoặc thậm chí là những lo lắng trong tiềm thức của mỗi người.

Cấu trúc giấc ngủ

Giấc ngủ của con người gồm 4 giai đoạn: ru ngủ, ngủ nông, ngủ sâu, và REM. Trong đó, giấc mơ xuất hiện chủ yếu trong giai đoạn REM, khi não bộ hoạt động mạnh mẽ và cơ thể thư giãn hoàn toàn. Mỗi chu kỳ giấc ngủ kéo dài khoảng 90 phút và lặp lại nhiều lần trong một đêm.

Tình trạng sức khỏe

Sức khỏe cơ thể ảnh hưởng trực tiếp đến giấc mơ. Mệt mỏi, stress, hay thay đổi hormone có thể kích thích não hoạt động nhiều hơn trong giai đoạn REM, tạo ra giấc mơ sinh động và dễ nhớ.

Thức ăn và hoạt động hàng ngày

Thức ăn và các hoạt động thể chất hàng ngày ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và giấc mơ. Thức ăn ngon miệng có thể tạo ra giấc mơ đẹp, trong khi thức ăn kém chất lượng hoặc hoạt động thể chất thiếu hợp lý có thể dẫn đến ác mộng.

Giải thích khoa học và tâm linh

Khoa học chưa thể giải thích toàn bộ về giấc mơ. Một số giả thuyết cho rằng giấc mơ giúp xử lý thông tin, cảm xúc, và kích thích sự sáng tạo. Trong khi đó, một số quan điểm tâm linh coi giấc mơ là thông điệp từ các Đấng Bề Trên hoặc điềm báo.

Giấc mơ kéo dài bao lâu?

Giấc mơ thường xuất hiện trong giai đoạn ngủ REM (Rapid Eye Movement), một phần quan trọng của chu kỳ giấc ngủ. Mỗi đêm, một người có thể trải qua 4 – 6 lần ngủ REM, và mỗi lần này có thể kéo dài từ 30 phút đến 1 giờ. Do đó, mỗi giấc mơ có thể kéo dài từ 30 phút đến 1 giờ. Điều này giải thích vì sao đôi khi chúng ta cảm thấy một giấc mơ diễn ra rất lâu, mặc dù trên thực tế, nó chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng thời gian ngủ của chúng ta mỗi đêm.

Giấc mơ có vai trò gì?

• Giấc mơ giúp não bộ lưu trữ và sắp xếp lại bộ nhớ, loại bỏ thông tin không cần thiết và củng cố kiến thức mới. Quá trình này giúp tăng cường khả năng ghi nhớ và học tập, đồng thời giảm bớt lo âu và rối loạn cảm xúc.
• Giấc mơ giúp chúng ta xử lý cảm xúc và suy nghĩ. Trong khi ngủ, não bộ hoạt động mạnh mẽ trên phương diện cảm xúc, giúp chúng ta đối mặt và giải quyết những vấn đề tinh thần mà khi tỉnh táo, chúng ta thường cố gắng né tránh.
• Giấc mơ tạo điều kiện cho não bộ luyện tập phản ứng trước các tình huống đe dọa hoặc khó khăn. Qua đó, giúp chúng ta chuẩn bị tinh thần và thể chất để đối phó với các mối nguy cơ trong đời thực.
• Giấc mơ cung cấp nguồn cảm hứng sáng tạo vô giá cho nghệ sĩ và nhà khoa học, giúp họ tạo ra những tác phẩm và khám phá khoa học đột phá. Câu chuyện về việc Mary Shelley tìm thấy ý tưởng cho “Frankenstein” trong một giấc mơ là một ví dụ điển hình.

Ác mộng là gì?

Ác mộng là những giấc mơ đáng sợ, thường khiến người mơ tỉnh giấc với cảm giác lo lắng, sợ hãi, và trong một số trường hợp, cảm giác bất an có thể kéo dài sau khi tỉnh dậy. Chúng thường xuất hiện trong chu kỳ giấc ngủ REM và có thể bị kích thích bởi stress, lo âu, hoặc phản ứng phụ của một số loại thuốc. Gặp phải ác mộng một cách thường xuyên có thể là dấu hiệu của hội chứng rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Các hậu quả của việc gặp ác mộng thường xuyên bao gồm sự sợ hãi khi đi ngủ, gián đoạn giấc ngủ, và tăng cường lo lắng về nội dung của giấc mơ, có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý khác.

Tại sao gặp ác mộng?

Áp lực và tâm lý

Các yếu tố tâm lý như áp lực công việc, stress, lo âu hoặc trải qua một sự kiện tâm lý nặng nề có thể dẫn đến ác mộng. Trong khi ngủ, bộ não tiếp tục xử lý và “đấu tranh” với những cảm xúc này, tạo ra các giấc mơ đáng sợ.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc ảnh hưởng đến não bộ và hệ thần kinh, có thể gây ra ác mộng như một tác dụng phụ. Thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, và một số loại thuốc cao huyết áp là ví dụ.

Hormone căng thẳng

Ác mộng gây ra sự tăng sản xuất các hormone gây căng thẳng như noradrenaline và cortisol. Điều này giải thích tại sao người tỉnh dậy từ một ác mộng thường có nhịp tim nhanh, đồng thời có thể cảm thấy buồn nôn, khó thở và chóng mặt.

Rối loạn giấc ngủ

Một số chứng rối loạn giấc ngủ, như rối loạn giấc mộng, làm tăng khả năng xảy ra ác mộng. Người mắc phải chứng rối loạn này thường xuyên trải qua những giấc mơ đáng sợ, khiến họ tỉnh giấc và ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ tổng thể.

Một số hiện tượng liên quan đến giấc mơ

Bóng đè

Bóng đè, hay còn gọi là sleep paralysis, là tình trạng không thể di chuyển hoặc nói chuyện tạm thời khi chuyển từ giấc ngủ sang trạng thái tỉnh giấc. Người trải qua thường cảm thấy như có ai đó đang đè lên người mình, gây khó thở và ám ảnh. Bóng đè được xem là một rối loạn giấc ngủ không gây hại, nhưng lại gây ra những trải nghiệm đáng sợ qua các ảo giác.

Nói mớ

Nói mớ trong khi ngủ là một hiện tượng khá phổ biến, thường xảy ra do cơ thể kiệt sức hoặc hệ thần kinh căng thẳng. Điều này xảy ra trong giai đoạn giấc ngủ nông, khi não bộ vẫn giữ một phần tỉnh táo. Người ngủ mơ có thể nói những câu không rõ nghĩa mà sau khi tỉnh giấc không hề nhớ lại được.

Mộng du

Mộng du, hay sleepwalking, là một chứng rối loạn giấc ngủ khi người ngủ thực hiện các hành động phức tạp mà không có ý thức. Hiện tượng này thường diễn ra trong giai đoạn giấc ngủ sâu và người mộng du thường không nhớ gì về hành động của mình sau khi tỉnh giấc. Mộng du có thể kéo dài từ vài giây đến vài phút và thường không nguy hiểm, nhưng đôi khi cần phải được chú ý để tránh những tình huống có thể gây hại.

Cách hạn chế bóng đè, ác mộng khi ngủ

Để hạn chế bóng đè và ác mộng khi ngủ, có một số biện pháp hiệu quả dựa trên kinh nghiệm và nghiên cứu khoa học. Dưới đây là cách thực hiện chi tiết, dễ hiểu để giảm thiểu tình trạng này:

Cách hạn chế ngủ mơ triền miên

• Giải tỏa tâm lý: Áp dụng phương pháp thiền, yoga hoặc viết nhật ký trước khi ngủ để giải tỏa căng thẳng và lo âu.
• Lối sống lành mạnh: Duy trì chế độ ăn uống cân đối, hạn chế caffeine và thực phẩm khó tiêu trước khi ngủ.
• Kiểm tra thuốc: Nếu đang dùng thuốc an thần hoặc các loại thuốc khác, hãy thảo luận với bác sĩ về tác dụng phụ có thể gây ra giấc mơ lung tung.

Cách hạn chế bóng đè

• Giữ bình tĩnh và tập trung vào hơi thở: Hít thở sâu và đều giúp giảm cảm giác bị bóp nghẹt, giúp bạn bình tĩnh trở lại.
• Cử động nhẹ: Cố gắng co duỗi ngón tay, ngón chân hoặc nhắm mắt mở mắt để kích thích cơ thể thoát khỏi trạng thái bóng đè.
• Sử dụng mẹo dân gian: Đặt những vật dụng như dao găm hoặc tỏi dưới gối có thể giúp một số người cảm thấy an tâm hơn khi ngủ.

Cách hạn chế mơ liên tục

• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu tình trạng mơ liên tục làm ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.
• Điều chỉnh tâm trạng: Tìm cách giải tỏa căng thẳng thông qua các hoạt động thư giãn như nghe nhạc, tập thể dục nhẹ nhàng hoặc thiền.
• Tránh lạm dụng thuốc ngủ và chất kích thích: Hạn chế sử dụng thuốc ngủ không theo chỉ định và tránh caffeine hoặc rượu bia trước khi ngủ.

Tổng kết

Hy vọng qua bài viết của Nệm Thuần Việt, bạn đã có thêm nhiều hiểu biết về giấc mơ. Giấc mơ là một phần không thể thiếu của cuộc sống con người, là cửa sổ tâm hồn mở ra một thế giới không giới hạn. Dù là giấc mơ mang lại cảm giác hạnh phúc, sợ hãi, hay thậm chí là điềm báo, chúng đều có giá trị riêng và là chìa khóa mở cánh cửa hiểu biết về bản thân mỗi người.