Tác dụng và lợi ích sức khỏe không ngờ của rau sam

Khám phá sức hút đặc biệt của rau sam: một loại cây thân cỏ không chỉ góp phần làm phong phú thực đơn mỗi ngày mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kinh ngạc. Rau sam, với vị chua dịu, không độc, và tính lạnh tự nhiên, không chỉ dễ dàng tìm thấy mà còn được biết đến như một kho báu dinh dưỡng đối với sức khỏe. Hãy cùng Nệm Thuần Việt khám phá những công dụng và giá trị của rau sam không chỉ trong ẩm thực mà còn trong việc chăm sóc sức khỏe hàng ngày.

1. Khám phá sự đa dạng của cây rau sam

Rau sam là một loại cây thân cỏ, thuộc họ Rau sam, có tên khoa học là Portulaca oleracea L. Trong dân gian, có một số cách gọi khác cho loại cây này như mã xỉ hiện, mã xỉ thái, trường thọ thái… Nó có nguồn gốc từ Ấn Độ và Trung Quốc, nhưng hiện nay, rau sam đã phổ biến và thích nghi tốt với nhiều môi trường khác nhau. Tại Việt Nam, rau sam xuất hiện ở hầu hết các tỉnh thành, thường mọc dại ở vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch, ao hồ…

1.1 Giá trị dinh dưỡng của rau sam

Rau sam có vị chua, không độc, có tính lạnh và giàu giá trị dinh dưỡng. Các bộ phận của cây như thân, lá, nụ hoa đều có thể sử dụng được trừ phần rễ. Có thể kể đến một số món ăn thơm ngon từ rau sam như: rau sam xào tỏi tôm, canh rau sam thịt bằm, nộm rau sam… Đây không chỉ là một loại thực phẩm dùng để chế biến được nhiều loại thức ăn ngon mà đây còn là một vị thuốc có nhiều công dụng. Có thể dùng rau sam ở dạng tươi hoặc phơi khô, dùng dần.

1.2 Thu hái và sử dụng rau sam

Thông thường, rau sam được thu hái vào mùa hè và mùa thu và chỉ sử dụng loại sam có thân to, đỏ. Tuy nhiên, nếu dùng với mục đích chế biến món ăn, có thể tìm thấy rau quanh năm. Việc giã nát rau với ít muối và đắp trực tiếp vào chỗ bị thương hoặc vắt lấy nước uống thường được áp dụng. Ngoài ra, còn có thể giã nát rồi phơi khô để dùng dần. Khi được sơ chế khô, để giữ được lâu nhất cần đặt rau vào trong các túi kín và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.

2. Đặc điểm của cây rau sam

Rau sam, một loại thực vật thân cỏ, được biết đến với nhiều đặc điểm độc đáo và phong phú.

2.1 Thân cây:

Rau sam thuộc loại cây mọng nước với tỷ lệ nước lên đến 93%, tạo nên sự tươi tắn và mát mẻ cho cây.
Thân cây có màu đỏ tía, bò sát đất, trơn nhẵn và có chiều dài trung bình khoảng 20cm.

2.2 Lá:

Lá của cây màu xanh lục trơn bóng, có dạng hình bầu dục và thường không có cuống.
Kích thước trung bình của lá rau sam là rộng 11mm và dài khoảng 1 – 2cm.
Lá mọc vòng và bao quanh các đóa hoa sam, tạo nên một cảnh quan xanh mát và sinh động.

2.3 Hoa và quả:

Hoa của rau sam thường mọc ở đầu ngọn, không có cuống, nhỏ và có 5 cánh màu vàng, tạo nên một diện mạo sáng rực trong không gian xanh của cây.
Cây thường ra hoa vào cuối xuân đến giữa mùa thu, tạo nên một khung cảnh rực rỡ và thơm ngát.
Sau khi nở hoa, rau sam tạo ra quả có hình cầu, bên trong chứa nhiều hạt màu đen bóng, đặc trưng cho loại cây này.

2.4 Rễ:

Rễ rau sam được cấu tạo đặc biệt, bao gồm một rễ cái to và nhiều rễ con dạng sợi.
Điều này giúp loài cây này có thể phát triển mạnh mẽ kể cả ở những vùng đất cứng, khô hạn và nghèo dinh dưỡng, thể hiện sự linh hoạt và đa dạng trong môi trường sống.

3. Tác dụng của cây rau sam đối với sức khỏe

Rau sam không chỉ là một nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng mà còn được biết đến với nhiều tác dụng lợi ích đối với sức khỏe, được hỗ trợ bởi các nghiên cứu khoa học.

3.1. Tác dụng chống viêm

Rau sam chứa một loạt các chất dinh dưỡng quan trọng như flavonoid, omega-3, và các khoáng chất, giúp giảm đau và chống viêm mạnh mẽ. Đặc biệt, các thành phần này hỗ trợ giảm đau và giảm cảm giác khó chịu trên đường tiết niệu và tiêu hóa.

3.2. Tác dụng chống oxy hóa

Với sự giàu vitamin C, E, flavonoid, beta-carotene và glutathione, rau sam giúp chống lại sự lão hóa và bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do, có tác dụng làm trẻ hóa và cải thiện sức khỏe tổng thể.

3.3. Hỗ trợ cho da, cơ và xương

Rau sam là một nguồn cung cấp chất dinh dưỡng quan trọng, bao gồm omega-3, canxi và vitamin E, giúp nuôi dưỡng da, tóc, móng và khớp. Đặc biệt, hàm lượng canxi cao giúp tăng cường sức khỏe xương và cơ.

3.4. Chống nhiễm trùng

Rau sam có khả năng diệt khuẩn và chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh, bao gồm cả E. coli. Nó cũng có tính kháng khuẩn hiệu quả và có thể giúp loại bỏ các độc tố từ cơ thể, từ đó cải thiện hệ miễn dịch và tăng cường sức khỏe tổng thể.

3.4. Tác dụng trên tim mạch

Omega 3 trong rau sam có tác dụng cải thiện sức khỏe tim mạch bằng cách điều hòa lưu thông máu và dự phòng rối loạn nhịp tim. Hàm lượng kali và omega 3 cao cũng giúp điều chỉnh cholesterol trong máu và ổn định huyết áp, giảm nguy cơ các vấn đề tim mạch.

3.5. Hỗ trợ tiêu hóa

Rau sam chứa nhiều chất nhầy giúp làm dịu đường tiêu hóa và tiết niệu, giúp phòng tránh các bệnh lý thường gặp. Hàm lượng chất xơ cao trong rau sam cũng giúp cải thiện tình trạng táo bón và dự phòng ký sinh trùng đường ruột.

3.6. Giải nhiệt và thanh lọc cơ thể

Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển mạnh mẽ nhất và sẵn có nhất. Việc sử dụng rau sam tươi nấu thành nước uống hoặc lấy nước ép rau sam uống không chỉ giúp giải nhiệt mà còn thanh lọc cơ thể, giúp cảm thấy sảng khoái hơn trong ngày hè.

3.7. Tác dụng hạ đường huyết

Rau sam được công nhận là một trong những loại thực phẩm giúp hạ đường huyết tự nhiên, có sự chứng minh trong Dược thư Cổ của Anh Quốc. Điều này làm cho rau sam trở thành lựa chọn phù hợp cho những người muốn duy trì mức đường huyết ổn định.

4. Tác dụng của rau sam trong chăm sóc da

4.1. Diệt khuẩn và Chữa trị bệnh về da

Chiết xuất từ rau sam chứa các hoạt chất có khả năng diệt khuẩn mạnh mẽ, giúp chữa trị và phòng tránh các bệnh về da. Sự hiện diện của các thành phần này làm giảm sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh trên da và hỗ trợ trong việc điều trị mụn hiệu quả.

4.2. Chống lão hóa và Bảo vệ da

Rau sam chứa vitamin A, vitamin C và omega 3, những chất này đóng vai trò quan trọng trong quá trình chăm sóc da chống lại quá trình lão hóa. Vitamin A kích thích sự tái tạo tế bào da, vitamin C làm tăng cường sự đàn hồi và làm trắng da, còn omega 3 giúp tăng cường lớp lipid tầng biểu bì, giữ cho da luôn ở trạng thái cân bằng và khỏe mạnh.

4.3. Chữa lành vết thương

Với hàm lượng vitamin A cao, chiết xuất từ rau sam có khả năng kích thích quá trình tái tạo tế bào da và hỗ trợ trong việc chữa lành vết thương. Việc sử dụng chiết xuất rau sam có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng và hỗ trợ quá trình hồi phục tự nhiên của da sau khi bị tổn thương.

5. Các lưu ý khi sử dụng rau sam

Rau sam, mặc dù có nhiều công dụng hữu ích đối với sức khoe, nhưng cũng cần phải sử dụng đúng cách để tránh những tác động không mong muốn. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi sử dụng rau sam:

5.1. Liều lượng:

Rau sam thường được sử dụng tươi, sắc uống hoặc dùng ngoài da. Để đảm bảo an toàn, nên hạn chế liều lượng sử dụng trong khoảng 50 – 100g/ngày.

5.2. Phụ nữ mang thai và cho con bú:

Rau sam có tính hàn, do đó, phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên hạn chế sử dụng, để tránh nguy cơ gây sảy thai hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

5.3. Chế biến:

Tránh đun nấu rau sam quá kỹ, vì điều này có thể làm mất đi một số chất dinh dưỡng quan trọng trong rau.

5.4. Tiêu chảy và bệnh nặng:

Những người bị tiêu chảy nặng, cấp tính nên hạn chế sử dụng rau sam, hoặc nếu sử dụng, cần kết hợp thêm các loại thuốc có vị cay, ấm để tránh tác động không mong muốn.

5.5. Tiền sử bệnh:

Tránh sử dụng rau sam nếu bạn có tiền sử bệnh sỏi thận, vì rau sam có chứa nitrate và oxalate có thể làm tăng nguy cơ bệnh sỏi thận.

5.6. Kết hợp thức ăn:

Không nên kết hợp rau sam với thịt ba ba, rùa và trứng vịt lộn khi chế biến, để tránh nguy cơ ngộ độc và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

6. Bật mí 9 bài thuốc dân gian từ rau sam

Dưới đây là một số bài thuốc dân gian từ rau sam mà bạn có thể áp dụng:

6.1. Trị giun

Thành phần: 50g rau sam tươi.
Cách làm: Rửa sạch và giã nát rau sam, sau đó vắt lấy nước uống vào buổi sáng hoặc trước khi đi ngủ. Uống liên tục trong 3-4 ngày để đạt hiệu quả tốt nhất.

6.2. Trị bệnh kiết lỵ

Bài thuốc 1:

Thành phần: 100g rau sam khô, 100g cỏ sữa, 400ml nước.

Cách làm: Đun rau sam và cỏ sữa với nước cho đến khi cạn chừng 100ml, uống 2 lần mỗi ngày.

Bài thuốc 2:
Thành phần: 100g rau sam, 100ml nước lọc, 10ml mật ong (tùy chọn).
Cách làm: Ép lấy nước từ rau sam, đun sôi với nước lọc. Có thể thêm mật ong để dễ uống hơn.

6.3. Trị mụn nhọt

Thành phần: 30g rau sam.
Cách làm: Giã nát rau sam, sau đó đắp lên vùng bị mụn và băng lại. Thay gạc 2 lần mỗi ngày trong 3 ngày để thấy hiệu quả.

6.4. Trị chướng bụng

Thành phần: 150g rau sam, nước vo gạo nếp.
Cách làm: Thái nhỏ rau sam và nấu với nước vo gạo nếp thành dạng canh sệt, ăn trong ngày.

6.5. Tiểu ra máu

Thành phần: 100g rau sam, rau dền.
Cách làm: Thái nhỏ rau sam, nấu với rau dền và ăn trong ngày.

6.6. Trị ngộ độc

Thành phần: 1 nắm rau sam.
Cách làm: Rửa sạch rau sam, xay nhuyễn và lấy nước uống. Phần bã thừa đắp lên rốn.

6.7. Phát ban, mẩn ngứa

Thành phần: 1 nắm rau sam.
Cách làm: Giã nát và chắt lấy nước uống. Phần bã thừa chà lên vùng bị thương 1 lần/ngày.

6.8. Trị Ung thư đại tràng

Thành phần: Cam thảo, thổ phục linh, bại tương thảo, mã xỉ hiện, kê nội kim, bạch thược, khổ sâm, xạ hương, hồng đằng, xuyên hậu phác, tam lăng, huyền hồ.
Cách làm: Sắc lấy nước hỗn hợp trên và uống 1 lần/ngày.

6.9. Trị ho gà

Thành phần: 100g rau sam, 30g đường phèn.
Cách làm: Đun rau sam và đường phèn với nước, sau đó uống hỗn hợp 3 lần/ngày.

7. Kết bài:

Rau sam không chỉ là một phần không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày mà còn là một liệu pháp tự nhiên đầy tiềm năng trong việc chăm sóc sức khỏe. Với những đặc tính độc đáo và giá trị dinh dưỡng vượt trội, rau sam thực sự là một “siêu thực phẩm” đáng giá mà chúng ta không nên bỏ qua. Hãy cùng Nệm Thuần Việt bắt đầu khám phá và tận dụng tối đa lợi ích từ rau sam ngay hôm nay để có cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc hơn.

Xem thêm: