Củ năng có công dụng gì? Ăn sống được không?

Củ năng, một loại củ quen thuộc trong bếp của nhiều gia đình, đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền ẩm thực đa dạng. Với hương vị đặc trưng và giá trị dinh dưỡng cao, củ năng không chỉ làm phong phú thêm cho các món ăn, thức uống mà còn được biết đến với khả năng hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh. Hãy cùng Nệm Thuần Việt khám phá sâu hơn về những lợi ích mà củ năng mang lại, từ góc độ thực phẩm đến bài thuốc quý.

Củ năng là gì?

Củ năng, còn được biết đến với các tên gọi khác như Mã thầy hay Bột tề, là một loại củ rất quen thuộc và gần gũi với người dân Việt Nam. Ngoài việc được sử dụng phổ biến trong ẩm thực như một nguyên liệu chế biến món ăn, củ năng còn được coi là một loại cây thuốc Đông Y có nhiều ứng dụng trong việc chữa trị các bệnh lý.

Củ năng có hình dáng bên ngoài tròn dẹt, nhỏ, tương tự như hành tây nhưng có vỏ dày màu đen và phần ruột bên trong màu trắng. Khi ăn sống, củ năng mang lại cảm giác giòn giòn, vị ngọt mát và mọng nước, rất giống với hương vị của bắp.

Củ năng được trồng ở đâu?

Củ năng được trồng rộng rãi ở châu Á, châu Úc, các khu vực nhiệt đới của châu Phi, cũng như nhiều quần đảo ở Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Củ năng chứa nhiều khoáng chất và vitamin cần thiết cho cơ thể như sắt, magie, kali, giúp bổ sung dinh dưỡng và tăng cường sức khỏe.

Giá trị dinh dưỡng của củ năng

Củ năng chứa nhiều loại khoáng chất thiết yếu như magie, đồng, sắt, phospho và kali, hỗ trợ cho các chức năng quan trọng của cơ thể.
Nhờ vào hàm lượng dinh dưỡng cao, củ năng có khả năng hỗ trợ trị liệu cho các vấn đề sức khỏe như bệnh tim mạch, đái tháo đường và giảm nguy cơ sỏi thận.
Củ năng có thể bảo quản được lâu trong tủ lạnh, từ 2-3 tuần khi còn nguyên vỏ, và vẫn giữ được chất lượng khi đông lạnh trong vài tháng.
Củ năng chứa 68,52% nước, 18,75% tinh bột, 2,25% protein, cùng với lipid, đường, pectin, và các vitamin A, B1, B2, C, hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
Củ năng chứa hoạt chất puchiin, giúp kháng khuẩn, hạ huyết áp và có tiềm năng trong việc phòng ngừa ung thư, đặc biệt là ung thư phổi.

Củ năng có công dụng gì?

Giải độc rượu bia

Củ năng có khả năng giúp giải độc rượu bia hiệu quả. Khi cảm thấy khó chịu sau khi uống rượu bia, bạn có thể ép nước củ năng, thêm một chút chanh và muối để giảm thiểu tác động của rượu bia lên cơ thể.

Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Củ năng giàu axit béo như linoleic acid, có lợi cho sức khỏe tim mạch. Đây là một phần quan trọng trong việc duy trì trái tim khỏe mạnh và phát triển thần kinh ở trẻ em.

Nguồn chất xơ dồi dào

Củ năng cung cấp một lượng chất xơ đáng kể, khoảng 12% nhu cầu hàng ngày cho phụ nữ và 8% cho nam giới. Chất xơ có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nhu động ruột, giảm cholesterol và duy trì lượng đường huyết ổn định.

Hàm lượng calo thấp

Dù giàu chất dinh dưỡng, củ năng lại có lượng calo thấp do 74% trọng lượng là nước, thích hợp cho những ai muốn kiểm soát cân nặng.

Giàu chất chống oxy hóa

Củ năng chứa nhiều chất chống oxy hóa như axit ferulic và các dẫn xuất của catechin, giúp bảo vệ cơ thể chống lại tác hại của gốc tự do và nguy cơ mắc bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường và ung thư.

Hỗ trợ hạ huyết áp

Củ năng là nguồn cung cấp kali dồi dào, giúp giảm huyết áp và nguy cơ mắc bệnh tim mạch bằng cách cải thiện sức khỏe của hệ thống mạch máu.

Giúp cảm giác no lâu

Là thực phẩm có khối lượng lớn nhưng ít calo, củ năng giúp kiểm soát cơn đói mà không làm tăng lượng calo tiêu thụ, hỗ trợ hiệu quả trong việc giảm cân.

ngăn ngừa ung thư

Axit ferulic trong củ năng có khả năng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư, đặc biệt là ung thư vú, nhờ khả năng trung hòa gốc tự do mà tế bào ung thư phụ thuộc vào để phát triển.

Cải thiện sức khỏe đường ruột

Củ năng chứa chất xơ và tinh bột tiêu hóa chậm, giúp tăng cường sức khỏe đường ruột và cải thiện các vấn đề tiêu hóa.

Tính năng kháng khuẩn

Chứa flavonoids và polyphenolic, củ năng giúp ngăn chặn và ức chế hoạt động của vi khuẩn và virus, hỗ trợ chức năng dạ dày, giúp điều trị mất ngủ và giảm bớt sự khó chịu trong cơ thể.

Tăng cảm giác ngon miệng

Ăn củ năng sống hoặc uống nước ép từ củ năng có thể giúp cải thiện tình trạng ăn uống kém ngon miệng, đặc biệt ở người cao tuổi.

Củ năng ăn sống được không?

Củ năng là một loại thực phẩm đa năng được ưa chuộng trong ẩm thực châu Á, có thể chế biến theo nhiều cách như luộc, chiên, nướng, hay làm salad. Khi ăn sống, củ năng cần được rửa sạch và gọt vỏ cẩn thận. Phần thịt bên trong của củ năng có độ giòn và vị ngọt tự nhiên, giống như táo, và giữ được độ giòn của mình ngay cả sau khi được nấu chín. Tuy nhiên, mặc dù có thể ăn sống, việc tiêu thụ củ năng sống cần thận trọng do nguy cơ nhiễm ký sinh trùng từ môi trường sống dưới nước của chúng. Do đó, việc chế biến kỹ lưỡng là rất quan trọng để đảm bảo an toàn thực phẩm.

Những điều nên lưu ý khi sử dụng củ năng

Thận trọng với tính lạnh

Củ năng mang tính lạnh theo quan điểm của Đông Y, do đó, những người có thể trạng yếu, dễ bị lạnh hoặc có các vấn đề sức khỏe liên quan đến thể hư hàn như sợ lạnh, tay chân lạnh, đau bụng khi ăn lạnh, tiêu chảy, hay bị cảm lạnh nên cân nhắc khi sử dụng củ năng.

Rửa sạch và chế biến kỹ

Do củ năng thường mọc dưới nước, có nguy cơ nhiễm ấu trùng sán và các loại ký sinh trùng khác. Vì vậy, cần phải rửa sạch và chế biến kỹ lưỡng trước khi ăn, đặc biệt là gọt sâu phần cuống để loại bỏ hoàn toàn các ký sinh trùng có thể ẩn náu.

Tiêu thụ vừa phải

Mặc dù củ năng là thực phẩm bổ dưỡng, nhưng ăn quá nhiều có thể gây ra vấn đề cho hệ tiêu hóa. Một lượng vừa phải, khoảng 1-2 lần mỗi tuần, được coi là an toàn và tốt cho sức khỏe.

Cách bảo quản củ năng

Bảo quản tươi chưa gọt vỏ

Củ năng tươi chưa gọt vỏ nên được bảo quản trong túi giấy và cất giữ trong ngăn mát của tủ lạnh, thời gian lưu trữ tối đa khoảng 1 tuần. Gọt vỏ củ năng ngay trước khi bạn sẵn sàng sử dụng để giữ hương vị và kết cấu tốt nhất.
Tránh ngâm củ năng đã gọt vỏ trong nước vì điều này có thể làm mất đi hương vị và độ giòn tự nhiên của chúng. Nếu cần phải ngâm, chỉ nên ngâm trong thời gian ngắn từ 2-3 ngày và nhớ thay nước hàng ngày.

Bảo quản củ năng đã nấu chín

Củ năng đã được luộc và bóc vỏ có thể được đóng gói trong túi đông lạnh hoặc hộp đựng kín và bảo quản trong tủ đông. Cách này giúp giữ hương vị tốt và củ năng có thể được bảo quản lâu dài đến 1 năm.

Tổng kết

Qua bài viết này, Nệm Thuần Việt hy vọng bạn đã có cái nhìn toàn diện hơn về củ năng – một loại củ không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn có giá trị y học đặc biệt. Mặc dù củ năng mang lại nhiều lợi ích, nhưng không phải ai cũng có thể sử dụng loại củ này mà không gặp vấn đề. Do đó, việc lưu ý đến các chỉ định và lời khuyên từ bác sĩ khi sử dụng củ năng là điều cực kỳ quan trọng.